Savasana, η Τέχνη της Χαλάρωσης

Η Savasana ξεκινάει από την ύπτια θέση. Ξαπλωμένοι στο στρώμα της Yoga με όλο το σώμα σε ουδέτερη θέση και  με τα μάτια κλειστά εστιάζουμε στην αναπνοή μας. Η πλάτη ακουμπάει πλήρως στο έδαφος, η μέση διατηρεί το φυσιολογικό της κύρτωμα και η κοιλιά είναι χαλαρή. Τα πόδια τεντωμένα, λίγο διαχωρισμένα και με τις μύτες των ποδιών να πέφτουν προς τα έξω. Τα χέρια είναι δίπλα από το σώμα άνετα, απλωμένα, με τις παλάμες στραμμένες προς τα πάνω και τα δάχτυλα χαλαρά. Η θερμοκρασία του σώματος σε αυτή τη θέση μπορεί να μεταβληθεί ελαφρώς, ανάλογα πάντα με την ατομική φυσιολογία και τις συνθήκες του περιβάλλοντος, για αυτό αν χρειαστεί, κατά την χειμερινή περίοδο, σκεπάζουμε το σώμα με μια κουβέρτα ή ντυνόμαστε καλά, ενώ κατά την θερινή προσπαθούμε να διατηρήσουμε δροσερό το δωμάτιο.

Ιστορικά Στοιχεία για την Savasana

Η Savasana ή Shavasana στα σανσκριτικά, Corpse Pose στα αγγλικά ή στάση του πτώματος στα ελληνικά, όπως και να την πεις, είναι μια από τις σημαντικότερες θέσεις στην yoga. Ίσως η μοναδική στάση που είναι κοινή σε όλα τα συστήματα και θα την συναντήσουμε σχεδόν σε όλα τα μαθήματα Yoga. Η λέξη Savasana προέρχεται από την σανσκριτική λέξη Sava που σημαίνει πτώμα και Asana που σημαίνει θέση ή κάθισμα ή στάση. Το εναλλακτικό όνομα Mritasana προέρχεται από τα σανσκριτικά mrta που σημαίνει θάνατος. Η αρχαιότερη αναφορά της θέσης, είναι στα Yoga Sutras του Pantajali (2.47) που χρονολογούνται τον 2ο αιώνα π.Χ και αναφέρεται επιγραμματικά. Πιο αναλυτική περιγραφή συναντάμε στην Hatha Yoga Pradipika (1.32) που γράφτηκε τον 15ου αιώνα από τον Swatmarama Yogin.

Στη Savasana θέλουμε να εστιάσουμε στην αναπνοή και να την καθοδηγήσουμε με συνείδηση. Οι βαθιές, αργές και ισορροπημένες αναπνοές  βοηθούν στην χαλάρωση του νευρικού συστήματος και στη μείωση του άγχους. Μια αποτελεσματική τεχνική αναπνοής που μπορεί να συνδυαστεί με τη Savasana είναι η διαφραγματική αναπνοή. Σε αυτήν την αναπνοή, επικεντρώνεστε στην εισπνοή και την εκπνοή από την κοιλιακή περιοχή, αναπτύσσοντας μια βαθιά και ολοκληρωμένη αναπνοή. Αυτό βοηθά στην χαλάρωση των μυών, την απελευθέρωση της έντασης και την εστίαση του μυαλού. Η εστίαση στην αναπνοή και η εκτέλεση αναπνευστικών τεχνικών μπορούν να βοηθήσουν στην επίτευξη βαθιάς χαλάρωσης.

Στη Savasana θέλουμε να παραδοθείς ενεργά και συνειδητά σε μια κατάσταση απόλυτης χαλάρωσης, δραπετεύοντας από τον ειρμό των σκέψεων, χωρίς να προσπαθείς.

Χρήσιμες Παραλλαγές για την Savasana

Όπως κάθε άλλη θέση έτσι και η Savasana έχει διάφορες παραλλαγές ώστε να εξυπηρετούν τον κάθε ασκούμενο ανάλογα με τις προτιμήσεις και τις ανάγκες του καθενός. Ορισμένες από αυτές τις παραλλαγές περιλαμβάνουν:

Υποστηρικτικά εργαλεία:

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μαξιλάρια, μπλοκ, κουβέρτα ή και καρέκλα για να υποστηρίξετε και να βοηθήσετε το σώμα σας στην άνετη θέση. Για παράδειγμα, μπορείτε να τοποθετήσετε ένα μαξιλάρι κάτω από τα γόνατα ή το κεφάλι ή και τα δύο για επιπλέον άνεση.

Συσκότιση δωματίου ή μαξιλάρια ματιών:

Η απόφαση να χρησιμοποιήσετε πλήρες σκοτάδι κατά τη διάρκεια της Savasana εξαρτάται από τις προτιμήσεις και τις ανάγκες σας. Ορισμένοι άνθρωποι απολαμβάνουν το σκοτάδι και την αίσθηση της απόστασης από την εξωτερική πραγματικότητα κατά τη διάρκεια της Savasana, ενώ άλλοι προτιμούν μια πιο ανοιχτή και φωτεινή ατμόσφαιρα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αισθάνεστε άνετα και ασφαλείς με την επιλογή που κάνετε.

Αναπνευστικές τεχνικές:

Κατά τη διάρκεια της Savasana, μπορείτε να εστιάσετε στην αναπνοή σας και να εκτελέσετε διάφορες αναπνευστικές τεχνικές. Για παράδειγμα, μπορείτε να εκτελέσετε αργή, βαθιά αναπνοή ή να μετρήσετε τις αναπνοές ή να εκτελέσετε κάποιες αναπνευστικές ασκήσεις (pranayama).

Οπτικοποίηση ή μετάδοση θετικών σκέψεων:

Κατά τη διάρκεια της Savasana, μπορείτε να οραματίζεστε εικόνες ειρήνης, ηρεμίας και ευεξίας. Επίσης, μπορείτε να επαναλάβετε θετικές φράσεις ή μάντρας στο μυαλό σας για να ενισχύσετε την αίσθηση χαλάρωσης και εσωτερικής ειρήνης.

Αυτές είναι μερικές παραλλαγές της Savasana που μπορείτε να εξερευνήσετε και να προσαρμόσετε στη δική σας πρακτική yoga. Ανάλογα με τις προτιμήσεις και τις ανάγκες σας, μπορείτε να πειραματιστείτε και να προσαρμόσετε τη Savasana ώστε να νιώσετε άνετα και χαλαρωμένοι.

Τα οφέλη της Savasana

Η Savasana έχει πολλά οφέλη για το σώμα, τον νου και την ψυχή. Ορισμένα από τα κύρια οφέλη της περιλαμβάνουν:

Χαλάρωση και ελάττωση του άγχους: Η Savasana είναι μια θέση χαλάρωσης που βοηθά στην μείωση της έντασης, του άγχους και της θλίψης. Κατά τη διάρκεια της Savasana, το σώμα απελευθερώνει την ένταση και το μυαλό ηρεμεί, προσφέροντας μια αίσθηση γαλήνης και χαλάρωσης.

Μείωση αρτηριακής πίεσης: Μέσα από τη Savasana ο καρδιακός ρυθμός και η αναπνοή επιβραδύνουν γεγονός που βοηθάει στην μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Αναζωογόνηση και ενεργειακή επαναφόρτιση: Η Savasana βοηθά στην αποκατάσταση της ενέργειας και της ζωτικότητας του σώματος. Κατά τη διάρκεια της θέσης, το σώμα έρχεται σε επαφή με το έδαφος και απελευθερώνει αρνητικά ιόντα, που συμβάλλουν στην αναζωογόνηση και την αποτοξίνωση.

Βελτίωση της συγκέντρωσης και της γνωστικής λειτουργίας: Η Savasana βοηθά στην ηρεμία του μυαλού. Με τη μείωση των εξωτερικών παρεμβολών και την επικέντρωση στην αναπνοή, η Savasana βοηθά στην ενίσχυση της συγκέντρωσης, της καθαρής σκέψης, της γνωστικής λειτουργίας αλλά και στην αφομοίωση της πρακτικής.

Απελευθέρωση της φυσιολογικής θερμότητας του σώματος: Κατά τη διάρκεια της Savasana, ο σωματικός μεταβολισμός επιταχύνεται, καθιστώντας δυνατή την απελευθέρωση της φυσιολογικής θερμότητας του σώματος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απελευθέρωση των μυϊκών τάσεων και των περιορισμών, δημιουργώντας μια αίσθηση ελευθερίας και ευεξίας.

Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί διαφορετικά οφέλη ανάλογα με την προσωπική του πρακτική και τις ανάγκες του. Παρά την απλότητα της Savasana, μπορεί να υπάρχουν ορισμένες δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσετε κατά την πρακτική της.

Συνήθεις Δυσκολίες

Δυσκολία να χαλαρώσετε: Για ορισμένους ανθρώπους, η Savasana μπορεί να είναι δύσκολη επειδή δεν είναι συνηθισμένοι να ηρεμούν και να χαλαρώνουν το μυαλό και το σώμα τους. Η αναπαραγωγή της θέσης και η επίτευξη της ολοκληρωτικής χαλάρωσης μπορεί να απαιτεί πρακτική και υπομονή.

Δυσκολία να μείνετε ξύπνιοι: Κατά τη διάρκεια της Savasana, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να παρασυρθούν και να αποκοιμηθούν. Όταν κοιμόμαστε αφαιρείται η συνείδηση και η επίγνωση που χρειάζεται η Savasana για να λειτουργήσει. Δεν υπάρχει λόγος για απογοήτευση, μέσα από την πρακτική και σταδιακά θα καταφέρετε να ξυπνήσετε τον εσωτερικό παρατηρητή.

Ανήσυχες σκέψεις και παρεμβολές: Κατά τη διάρκεια της Savasana, μπορεί να παρουσιαστούν ανησυχίες ή παρεμβολές από το μυαλό. Η προσπάθεια να απομονώσετε αυτές τις σκέψεις και να επιστρέψετε την εστίαση σας στην αναπνοή μπορεί να είναι μία πρόκληση στην αρχή. Με την επανάληψη της πρακτικής, μπορείτε να βελτιώσετε την ικανότητά σας να απομακρύνετε τις αποσπασματικές σκέψεις.

Φυσικές δυσκολίες: Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες λόγω φυσικών περιορισμών ή προβλημάτων υγείας. Για παράδειγμα, άνθρωποι με προβλήματα πλάτης, αρθρίτιδα ή αναπνευστικές δυσκολίες μπορεί να αντιμετωπίζουν προκλήσεις κατά τη διάρκεια της Savasana. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι σημαντικό να προσαρμόσετε τη θέση ή να ζητήσετε τη βοήθεια ενός εκπαιδευτή γιόγκα για να βρείτε την κατάλληλη παραλλαγή.

Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι οι δυσκολίες αυτές μπορούν να ξεπεραστούν με την πρακτική και την υπομονή. Κάθε άτομο έχει μοναδικές εμπειρίες και προκλήσεις κατά τη διάρκεια της Savasana, οπότε είναι σημαντικό να ακούτε το σώμα και το μυαλό σας και να προσαρμόζετε την πρακτική σας ανάλογα.

Η Savasana είναι η τέχνη της  απόλυτης χαλάρωσης, όπου το σώμα και ο νους συναντούν την εσωτερική ειρήνη. Η πρακτική της Savasana μας οδηγεί στην συνειδητή χαλάρωση. Στην ακινησία του σώματος, στην παύση του νου και να μείνω στο τώρα. Αν κοιμηθείτε, αποδεχτείτε ότι συνέβη. Προσπαθήστε όμως να ξεπεράσετε αυτή την πρόκληση καθώς όταν κοιμόμαστε αφαιρείται η συνείδηση και η επίγνωση που χρειάζεται η Savasana για να λειτουργήσει. Μην απογοητευτείτε αν δεν επαληθεύσετε τις προσδοκίες σας. Η πίεση για επιτυχία είναι από τα μεγαλύτερα εμπόδια.

Απλώς αφέσου

Αν περιμένεις κάτι θα οδηγηθείς στην απογοήτευση. Απλά μείνετε και παρατηρείστε. Αφήστε τις σκέψεις να έρχονται και να φεύγουν και παρατηρήστε τις σκέψεις χωρίς να προσκολλάτε σ’ αυτές. Συγκεντρωθείτε στην αναπνοή, στο σώμα, σε κάποιον ήχο ή και σε κάποιον οραματισμό. Παρατηρείστε το σώμα  και το νου γιατί αρνούνται να χαλαρώσουν. Όσο παρατηρείτε χωρίς να αναλύετε ή να πιέζετε τη σκέψη να φύγει, ο περισπασμός θα αποδυναμωθεί.

Με την πάροδο του χρόνου το μυαλό θα αρχίσει να ηρεμεί, το νευρικό σύστημα θα χαλαρώσει και ίσως βρεθούμε σε διαλογιστική κατάσταση. Η διαλογιστική κατάσταση ενισχύει την δραστηριότητα των εγκεφαλικών κυμάτων στις συχνότητες Alpha και Theta που συνδέονται με την δημιουργικότητα, την μαθησιακή ικανότητα, την έμπνευση και την σύνδεση με το ασυνείδητο.

Σε πνευματική προσέγγιση αποτελεί ευκαιρία να εξερευνήσουμε την pratyahara, δηλαδή την απόσυρση του εαυτού από οποιαδήποτε εξωτερική πληροφορία και να εμβαθύνουμε στην εσωτερική μας σιγή ώστε να ανακαλύψουμε τον αληθινό εαυτό μας.

Τέλος η Savasana μας δίνει χρόνο να αφομοιώσουμε ότι προηγήθηκε, να παραιτηθεί ολόκληρο το σώμα από κάθε προσπάθεια και μας καθιστά έτοιμους για την επιστροφή στην πραγματικότητα και για την επόμενη δραστηριότητα.

Το παρόν άρθρο είναι μέρος από την εργασία της Ειρηάννας Μαυρογένη στα πλαίσια της Βασικής Εκπαίδευσης Δασκάλων Yoga στο Ayama Yoga House για το εκπαιδευτικό έτος 2022-23